გადაფურცლეთ წიგნები და ჟურნალები... ჯანრი გოგეშვილი, _ Look through books and magazines... Janri gogeshvili

ხელოვნური ინტელექტი და ”კოპენჰაგენის ინტერპრეტაცია”

რა სიბრიყვეა, მკითხველთა სიმრავლის იმედი გქონდეს… კარგა ხანია, საზოგადოების  დიდ ნაწილს, წიგნების სურნელი აღარ იზიდავს. მჩატე, მარტივი ამბები, სქემატური სექსუალური თუ კრიმინალური დატვირთვით, კიდევ ჰო… ძველებურად მიმზიდველად, რომანტიკულ გარემოში გაღვივივებულ სასიყვარულო თავგადასავალთა შთაგონებით, ყმაწვილთაგან, ცოტა ვინმე თუ შეუპყრია კაეშანს…

ხატოვნად აზროვნებაც არარად უღირთ, რადგან ვირტუალურმა სამყარომ ლამის შთანთქა ”იუზერთა” დიდი ნაწილის სააზროვნო სივრცე. თუმც, ამ ქვეყანას, კიდევ შემორჩნენ, ბუნენებს მადლით აღმატებული მკითხველნი, რომლებიც, ერთგულდ ინახავენ, მხატვრული, სამეცნიერო ლიტერატურისადმი სიყვარულს…

მაგრამ, ადამიანთა ჭარბი უმრავლესობა, კითხვას, რომ ”ყურებას” არჩევეს, ესეც აშკარაა… და იქნებ, ხატოვან აღქმებზე აგებული გსართობი პროგრამები, გარკვეული სახით სავალებულოც კი გახდეს, ქართული ტელე-რადოებისთვის.

აჰ, როგორ! შეიცხადებს ”ცნობილ სახეთა არმია” ”ეს, ხომ ძალმომრეობაა… მაშინ, შესაძლოა, მომავლის ”ინტელექტის”, გარკვეულ ბიორობოტთა, ისეთი დაპროგრამება შევუკვეთოთ, რომლებიც ხატოვანი აზროვნების ნიმუშებს შემოგვინახავენ და გამოტუტუცებულ ”ჩმორებს” შიგადაშიგ წარმომავლობას შეახსენებენ.

ბევრს ჰგონია, რომ ადამიანი , ხელმარჯვე ოსტატივით, მხოლოდ იმგვარ ბიორობოტს შექმნის, რომელიც მას მოემსახურება, მაგრამ ინოვაციური სწრაფვა, ისე მძლავრად გაიტყუებს, ნებსით თუ უნებლიეთ იმგვარად სრულყოფილ, თვითგანვითარებად,  ხელოვნურ ინტელექტს მოავლენს ამქვეყნად, რომ მის მართვას, ვეღარ შესძლებს… თუ, რა თქმა უნდა, განსაზღვრულ ”ეთიკურ ნორმას” არ დაუქვემდებარა ” მისი გონი.”

ვთქვათ:

აი, ის დროც დადგა, როცა სერიულად დაიწყეს, ადამიანთა მსგავსი ბიორობოტების გამოშვება. ბევრი მათგანი უმალვე თვალსაჩინოდ მოერგო კაცობრიობის შემოქმედებით ასპარეზს…

ქმნიდნენ კლასიკური პოეზიის სადარ ლექსებს, ბელეტრისტიკის მაღალმხატვრულ ნიმუშებს, მრავალფეროვანი ხერხებით გაჯერებულ დრამატულ ნაწარმოებებს, მხატვრობის, სკულპტურისა და არქიტექტურის საუკეთესო ნიმუშებს,  ინოვაციური სიტყვაკაზმულობის შედევრებს და ასე შემდეგ. ნაწარმოებებსაც თავად აფასებნენ, რადგან ხელოვნურ ინტელექტს თავისუფლად შეეძლო პარალელურ რეჟიმში კრიტიკული შემფასებლის პროგრამითაც ესარგებლა.

და რა თქმა უნდა, ადამის მოდგმისთვის მწერლობა, ძველბურად განსაკუთრებულ, გამორჩეულ, მიმზიდველ, იდუმალებით მოცულ პროფესიას აღარ წარმოადგენდა. არც საქვეყნოდ ცნობილი შარლატანებისა და ავანტიურისტების მემუარები იზიდავდა ვისმე. ის კი არა, ჭკვიანი ტექნოლოგიებით გაბეზრებულ ადამიანებს, აღარც ლექსებისა თუ მხატვრული ლიტერატურის თხზვა ეხალისებოდათ.

მაგრამ, რიჩოს ”მძაფრი” გენეტიკის კვალობაზე გამოჰყვა პოეტური ნიჭი.  მუზის მოძალებას ვერა ვერ გაუმკლავდა. წერდა და წრდა და რადგან მკითხველი თითქმის აღარ იყო, გადაწყვიტა შესატყვისი მონაცემების ბიორობოტი დაექირავებინა ანუ ერთგული მკითხველი და თანამოსაუბრე. იფიქრა, იფიქრა და არჩევანი ქალური ფსიქო-ფიზიოლოგიის მატარებელ ბიორობოტზე შეაჩერა.

ტისა მომხიბლავი ქერათმიანი, თუმც მისი მომხიბვლელობა პირობითი გახლდათ, რადგან მას თავისი გარეგნობის ცვლა პარტნიორი მამაკაცის გემოვნებისდა მიხედვით შეეძლო.

ოღონდ, ტისას, ამ საოცარ არსებას, მარტო რიჩოს ნაწერები, როგორ მოუკლავდა კითხვის მადას, მას რაღაც წამებში შეეძლო, ამა თუ იმ კლასიკოს ავტორთა, ტომეულების შეფასება. ერთს შეიყნოსავდა და დიაგნოზიც მზად იყო. მაგრამ პატრონს, ანუ რიჩოს, მისი შემოქმედებისადმი მიძღვნილი დითირამბების მოსმენა, მაშინ უფრო იზიდავდა თუ ტისა შიგადაშიგ, ვითომდაც შედარებისთვის, სხვა ავტორთა განქიქებასაც მოიშველიებდა. თანაც, გამოკვეთილად შესძახებდა;  ”ტრა-ტრა-ტრა-წაკუნა!”

ერთხელაც, ტისა, თვითგანვითარების პირობაზე, საკუთარი ”ინტელექტის” შეცნობას მიეძალა, და ნიჭიერი ავტორებისადმი რიდი იგრძნო. ანუ, ბიორობოტ ტისაში თავისებურმა ”მორალმა” სპონტანურად იწყო ჩასახვა.

და ჩვენც, მოგვიწევს დღეისათვის, მეტად მნიშვნელოვან და სათუთ თემაზე ვიმსჯელოთ; თუ რა მორალით, ზნეობით, ეთიკით ისარგებლებს ”მომავლის ინტელექტი”. ზნეობა, სხვადასხვა ეპოქაში, მსოფლიოს სხვადასხვა ”სეგმენტში” სხვადასხვაგვარად იყო შემეცნებული, მაგრამ, დღეს, პროგრესიულად მოაზროვნე კაცობრიობისთვის, იგი უპირველესად ჰუმანისტური იდეებით განისაზღვრება.

დროა გავიხსენოთ ”მორალური რელატივიზმის” (”რელატივიზმ­ი Phil. L. relativus შეფარდება / შემეცნების თეორიაში: იდეალისტური მიმართულება, რომელიც ჩვენს ცოდნას მხოლოდ შეფარდებითად მიიჩნევს და უარყოფს ობიექტურ ჭეშმარიტებას.”) განმარტება, მაგრამ ვგონებ უმჯობესია, კულტურული რელატივიზმის განმარტებიდან მოვიშველიო ამონარიდი: ”არ არსებობს ე.წ. „სანიმუშო“ კულტურა, ან უნივერსალური ღირებულებები, რომელთა საფუძველზეც გაიზომება ამა თუ იმ კულტურის ვარგისიანობა.”

ანუ ”ვინც იხდის ფულს, ის უკვეთავს მუსიკას.” ხელოვნურ ინტელექტის პროგრამირებაზე მოგახსენებთ, და ”მუდმივად” განვითარებადი ქვეყნების მაცხოვრებლებსაც იმ ფანტასტიკურ მომავალშიც ”სხვის დაკრულზე ცეკვა მოუწევთ”.

მოსალოდნელია, ხელოვნური ინტელექტის თვითნებურად ”გაბლატავება”, რამაც ადამიანთა დღევანდელ მოდგმას, შესაძლოა მომაკვდინებელი საფრთხე შეუქმნას.

მაგრამ, უიმედობამ ნამდვილად არ უნდა შეგვიპყროს, რადგან ის მილარდობით ატომი, რომელთაგან ადამიანი შედგება, როგორც ამბობენ მგზნებარე ვარსკლავთა გულებშია გამოვლილი, რაც ალბათ, ადამიანის გონის უნივერსალობისა და თვითმყოფადობის გარანტიაა… და არც სამყარო იქნება, მათდამი, ისეთივე ლოიალური, როგორც ’ადამის მოდგმის მიმართაა”, ანუ ”კოპენჰაგენის ინტერპრეტაციის” მიხედვით, ისე, როგორც ჩვენი, ყოველი ”ახირებებისდა” მიხედვით, მათ მოსალოდნელ ”ხუშტურზებზეც”,  არ გააგრძელებს უწყვწეტ დაშლასა და ”ფერიცვალებას”, რათა მათი ყოველი, შესაძლო ქმედების შედეგებს მიესადაგოს…

P.S. 1925-27 წელს გენიალური ფიზიკოსების ნილს ბორისა და ვერნერ ჰეიზენბერგის მიერ შექმნილი ”კოპენჰაგენის ინტერპრეტაცია” იუწყება, რომ ერთდაიგივე კვანტურ ნაწილაკს სხვადასხვაგვარად მოქცევა შეუძლია და სამყარო არსებითად იშლება, რათა ყოველი ჩვენი ქმედების, მოსალოდნელ შედეგს მიესადაგოს…

ანუ ჩემეული ხატოვანი აღქმით:

”კოპენჰაგენის ინტერპრეტაციის”

ინტერპრეტაცია

სამყარო ცდილობს ჩვენს გონს აამოს,

ჩვენს მშფოთავ სულებს მიესადაგოს,

ნართაულ ნირში გადასხვაფერდეს,

ჩვენს ამბიციებს გასწვდეს, უწამლოს…

                                                            ჯ.გ.

 

კვანტური სამყარო გიხმობთ…

პოეზია / Поэзия / poetry _ /კვანტური იმპულსები /Квантовые импульсы / Quantum pulses / ჯ.გ. / Дж. Г. / J.G.
*..

/\საძიებელი
The index

გადაფურცლეთ წიგნები და ჟურნალები... ჯანრი გოგეშვილი, _ Look through books and magazines... Janri gogeshvili